Voor we kunnen uitleggen waarvoor de verschillende pedalen van jouw piano dienen, is het belangrijk om te weten hoe een akoestische piano werkt.

Wanneer je op de piano een toets indrukt, zorgt een hefboom in de piano ervoor dat een vilten hamertje op de snaren van je piano slaat. Hierdoor beginnen de snaren te trillen en hoor je een toon. Afhankelijk van de dikte en de hoeveelheid snaren, zal je een andere toon horen. Een toon wordt gemaakt door 1, 2 of 3 snaren tegelijk te bespelen (hoe hoger de toon, hoe meer snaren). Voor 88 toetsen / tonen heb je ongeveer 230 snaren in je piano.

Op elke set snaren wordt een demper gezet, een vilten blokje dat de snaren tegenhoudt en ervoor zorgt dat ze niet trillen. Door de dempers wel of niet op de snaren te laten rusten, bepaal je of de snaren geluid kunnen maken of niet.

Nu je weet hoe de klank van zo'n akoestische piano ontstaat, zal je ook begrijpen hoe de pedalen van een piano werken. De meeste piano's hebben 2 tot 3 pedalen. Bij een digitale stage piano gebruik je meestal maar 1 pedaal.

Het sustain pedaal

Het belangrijkste pedaal als je piano speelt is het sustain pedaal, ook wel damper pedal genoemd in het Engels. Die alternatieve naam verklaart direct wat het doet: het bedient de vilten dempertjes op de snaren van de piano.

Wanneer je een noot speelt en de hamer op de snaren van de piano slaat, wordt het dempertje van die éne noot gelost. Hierdoor kunnen de snaren trillen en hoor je de toon. Laat je de toets op de piano los, komt het dempertje terug op zijn plaats en stopt de toon. Als je echter het sustain pedaal indrukt, worden alle dempers gelost en zullen alle snaren tegelijkertijd vrij komen. Stop je vervolgens met een noot te spelen en druk je al de volgende toets in, dan zal de vorige toon nog verder uitklinken, waardoor je een lang en vooral vrij geluid krijgt. De tonen gaan op die manier in elkaar over. Laat je het sustain pedaal terug los, dan zorgen de dempers ervoor dat alle snaren ineens stoppen met trillen.

To sustain: aanhouden

Door het sustain pedaal af en toe te lossen, zorg je ervoor dat de noten niet té veel in elkaar overlopen en je daardoor een warrig geluid krijgt. Na het lossen van het pedaal druk je het terug in om weer verder te gaan in het stuk. Dit vraagt dus wel wat oefening, zeker om dit zacht te leren doen zodat je het op- en neergaand mechanisme niet te veel hoort tijdens het spelen.

Bij een piano is dit steeds het meest rechtse pedaal.

Op een partituur wordt het gebruik van het sustain pedaal aangeduid door dit symbool:

Wanneer je het pedaal terug moet lossen, zie je dit symbool:

Dit wordt vaak eenvoudiger voorgesteld met een lijn onder de notenbalk die, net als het pedaal, op en neer gaat:

Het sostenuto pedaal

Het middelste pedaal van je piano is het sostenuto pedaal. Eigenlijk werkt dit gelijkaardig als het sustain pedaal, met dat verschil dat enkel de dempers van de op dat moment ingedrukte noten open blijven staan zolang je het sostenuto pedaal ingedrukt houdt. Je zou het 'een beperkte sustain' kunnen noemen, waarbij de oorspronkelijk ingedrukte noten blijven doorklinken en alle volgende noten enkel klinken zolang je die toetsen indrukt.

Op een partituur gebruik je dezelfde notatie als bij een sustain pedaal, maar met de letters 'Sost' in plaats van 'Ped':

Bij sommige buffetpiano's is het middelste pedaal omgebouwd tot een oefenpedaal. Dit pedaal zorgt ervoor dat er een laagje vilt tussen de hamers en de snaren komt te zitten wanneer je het pedaal indrukt. Hierdoor krijg je een zachte en gedempte klank. Ideaal om te oefenen dus.

Soms wordt dit pedaal ook gewoon weggelaten. In dat geval heeft je piano maar 2 pedalen.

Het una corda pedaal

Het meest linkse pedaal van je piano heet het una corda pedaal. Ook hier verklaart de Engelse variant, het soft pedal, wat het doet: het laat de piano zachter klinken.

Wanneer je dit pedaal indrukt, verschuift er een stukje van je piano, zodat elk hamertje maar één snaar per keer kan doen trillen (en bij moderne vleugels slechts twee snaren in geval van een set van drie snaren). De andere snaren worden op dat moment niet gebruikt. Dit zorgt ervoor dat de piano stiller klinkt, maar ook dat de klankkleur van de piano lichtjes verandert.

Una corda: één snaar

Op een partituur wordt dit aangeduid als 'una corda' bij de start en 'tre corde' (drie snaren) aan het einde.

Hoe je pedalen gebruiken

We vertelden daarnet al dat het gebruik van het sustain pedaal wel wat oefening vergt, maar ook de manier waarop je je voeten gebruikt is belangrijk.

Zorg ervoor dat je hiel steeds op de grond rust en dat niet enkel je tenen, maar je voet ongeveer voor de helft op het pedaal staat. Duw daarna je voet stevig, maar niet te snel, naar beneden. Je mag zeker niet op de pedalen gaan stampen. Als je het pedaal wil lossen, haal je je voet terug van het pedaal, zonder je hiel te verplaatsen. De beweging zit vooral in je enkel en niet in je knieën.

Laat je voet op het pedaal rusten, zodat je klaar bent om het pedaal opnieuw in te drukken.